In mei 2024 gingen de leerlingen van het tweede jaar, zowel van de A- als de B-stroom, van Ponton43, vergezeld door enkele van hun leerkrachten en opvoeders, op buitenlandse reis naar Saint-Claude in de Franse Jura. Ze werden er een week lang de gardiens of beheerders van Le Montavoix, een refuge de passage die enkel te voet te bereiken is. In de omgeving van deze rudimentaire berghut gingen de leerlingen op zoek gaan naar onbekende, avontuurlijke en actieve leerervaringen.

Deze reis was doordrenkt van de visie die we binnen Ponton43 beoogden. De Jura is een natuurlijke omgeving die inspiratie biedt om op ontdekking te gaan, te onderzoeken en creatieve expressie te bevorderen. We geloven dat deze ervaring de nieuwsgierigheid van de jongere zal aanwakkeren en de intrinsieke motivatie om te leren zal versterken. De Jura-regio biedt niet alleen een adembenemend landschap, maar is ook rijk aan culturele en historische schatten. Tijdens de reis hebben we de krachtige leeromgeving benut om diepgaande, betekenisvolle ervaringen te creëren.

We organiseerden deze reis niet alleen. Ter plaatse werden we ondersteund door Jan Masschelein en Wim Cuyvers. Jan Masschelein is als hoogleraar pedagogie/filosofie verbonden aan de KUL en initiatiefnemer van de uitstap. Wim Cuyvers heeft reeds tientallen jaren ervaring en kennis in het begeleiden van jongeren in zijn refuge.

We werden wakker met of zonder ochtendhumeur. Hier en daar snurkte nog een persoon. We besloten om onze dagtaak niet uit te stellen en trokken meteen onze wandelschoenen aan om de overgebleven spullen te gaan halen uit de auto in het dal. Daarna stapten we verder omhoog naar de refuge, waar Wim ons opwachtte met het ontbijt. We waren te laat, want hadden op de weg naar boven wat teveel geslenterd. Sommigen onder ons proefden nieuw beleg, zoals tahin, pindakaas en amandelpasta, anderen bleven dan weer bij klassiekers als choco en confituur. In de voormiddag kregen we een opdracht: kies een eigen plek op het domein en richt deze in zoals je zelf wil, zodat je ernaar kan terugkeren als je een plek nodig hebt om tot rust te komen. We bouwden een tipi met takken. Ondertussen hielpen twee andere jongens Wim met onderhoudswerk: ze kliefden hout. 

‘s Middags kwam de warmte. We verzamelden onze zwemspullen, stopten aan de refuge voor de lunch en stapten door naar la cascade du queue de cheval. Het water was ijskoud, de stenen waren scherp maar de sfeer was goed! Weinigen onder ons hadden al zo’n spectaculaire waterval van dichtbij gezien. We keerden langs de overkant van de vallei terug naar onze slaapschuur, waar we nog even uitrusten voordat we weer omhoog moesten voor het avondmaal. Het avondeten was lekker, al viel de verse salade met geitenkaas niet bij iedereen even hard in de smaak. Als dessert aten we heerlijke meloen.

Na een nacht van diepe slaap, cruciaal na een hele zware dag zoals zondag, was het moeizaam wakker worden. In tegenstelling tot gisteren waren we vandaag maar enkele minuten te laat voor het ontbijt. Zoals steeds stond Wim klaar met een heerlijke en gezond ochtendmaal. Het wordt echter een uitdaging om de juiste hoeveelheid beleg op de boterhammen te smeren zodat er genoeg is voor iedereen en we niet teveel omhoog moeten dragen.

Nadien wandelden we helemaal tot aan het busje in het dal om vervolgens naar Mijoux gebracht te worden. We maakten nog een tussenstop aan de lokale sherpa voor een lekker middagmaal. We kregen heerlijke Franse baguette en tot onze grote verbazing eindelijk, na een twee dagen lang vegetarisch dieet, een stukje saucisson! Samen met de lokale Comté, nog een Franse klassieker, vormden deze ingrediënten de brandstof voor de klim naar de top van de Montrond. We zagen daar tijdens de openluchtles Aardrijkskunde de illustraties die we normaal in ons handboek zien eindelijk in het echt. De voet van de Mont Blanc was zeer zichtbaar, maar de top hulde zich in dikke wolken. Anderhalf uur later zetten we de afdaling in langs de kortste route; de skipistes. Eens beneden maakten we een stop in een lokaal cafétje voor een drankje en een ijsje. Toen viel de kers op de taart: een afdaling op een soort achtbaan oftewel een rodelbaan! Hier noemen ze dat ‘luge sur rails’. Eerst per twee en dan alleen. Tenslotte sloten we de dag af met een heerlijke, weliswaar vegetarische spaghetti ‘à la Wim’ (met zelf naar boven gedragen ingrediënten natuurlijk).

Tot morgen!

Toen we moesten opstaan voelde ik me nog moe. Toch kleedde ik me als de bliksem (Flash) aan en spurtte naar boven om samen met Anton houtblokken te ontschorsen en te klieven. Van boven tot onder hing ik onder de schors: ik was keihard geschorst! Gelukkig niet voor lang want ik moest nog ontbijten. De muesli en de koffie gaan er hier bij mij goed in, met al dat werken.

De groep maakte zich klaar voor een speciale activiteit: een ondergrondse verkenning van de kalkgrotten van de Jura. Ikzelf ging inkopen doen met mr Benjamin, terwijl de rest afdaalde in de Grotte de la Pontoise. Toen ze twee uur later weer bovenkwamen waren ze smerig en vuil, precies mannetjes van klei. Sommigen onder hen waren dan ook afgedaald tot in het hart van het massief. De zon kwam erdoor en we aten opnieuw baguette met saucisson. Toen merkten we dat we mijn rugzak waren vergeten op de parking in Saint-Claude! Oh nee, ik werd plots nerveus en boos! Het vooruitzicht om te mogen gaan zwemmen maakte me echter weer rustig. We baadden pootje in het heldere water, dat al wat warmer was dan het riviertje bij de waterval van eergisteren. Enkele jongens gooiden stenen in het water. Toen ik er een opraapte om hetzelfde te doen vond ik een prachtig fossiel! Een klein driehoekig schelpje met wat rode en grijze tinten. Het bracht ons echter weinig geluk want op de terugweg raakten we met het voorwiel van de camionette een steen en kregen we platte band. Of zoals ze hier zeggen: un pneu crevé. Nadat mr Tim en Jan het reservewiel hadden gemonteerd konden we weer verder. In spanning stapte ik in één trek tot aan de refuge. Toen ik daar op het bankje mijn rugzak zag staan was ik dolblij. Ik telde meteen mijn geld na en keek of ik nog alles had. Omdat mr Wim hem had gevonden en omhoog had gebracht gaf ik hem mijn fossiel. Hij was heel dankbaar.

Dag 5: een bewogen dag door de ogen van Paradis en Ilias.

Minder goed opgestaan, meer slaap nodig. Na het ontbijt had ik meer energie (I). Goed opgestaan maar mijn verkoudheid gaat niet over wat ik vervelend vind. Thee met honing bij het ontbijt hielp een beetje (P). Toen ik mee mocht naar de stad om de kapotte band te vervangen was ik blij. Het voelde goed om eens weg te zijn van het domein (I). We hebben ondertussen een biotoopstudie gedaan. W zijn de rivier beneden gaan onderzoeken om vast te stellen of ze in goede gezondheid is of niet. Veel beestjes vonden we niet, slechts een paar. Waterwantsen waren erbij. De temperatuur van het water was 10°. Erg koud en wij hebben daar zondag in gezwommen (P)… De lekkere stokbroden smaakten ons (I&P). In de namiddag deden we 2 proeven: we staken een ei in een glas azijn en zijn benieuwd wat er gaat gebeuren. Nadien deden we de egg challenge: een ei verpakken in natuurlijk materiaal en dan laten vallen om te zien of het heel bleef. Het ei van Ilias overleefde het langst (I&P). Als afsluiting zijn we gaan voetballen. Dat was een moeilijk moment. We zijn moe en werden boos (P). Het avondeten was heel lekker: rijst, gebakken tofu, tomaat, brood en gebakken polenta. Heerlijk! We waren ongerust over Jules die de groep verlaten had uit stress maar hij is teruggekeerd en moe als we zijn gingen we in onze tentjes slapen.  

We stonden op en maakten ons klaar voor de dropping. Voordat we vertrokken, gingen we ontbijten op de parking van de ouders. Daarom moesten we naar beneden wandelen waar meneer Jan ons stond op te wachten met lekkere koffiekoeken.

Vervolgens reedt meneer Jan ons naar de plek waar we werden gedropt. Spijtig genoeg was ik een beetje ziek opgestaan en dit ging niet meteen over.

Tijdens de dropping werden we gesplitst in verschillende groepen. Bij deze groepen was er altijd een begeleider mee. Toen we uitstapten moesten we stevig bergop wandelen. Een Franse mevrouw dacht zelfs eerst dat we verdwaald waren. We moesten even stoppen omdat ik me niet goed voelde, maar toch probeerde ik iets te eten. Ondanks dat ik er geen zin in had en thuis wou zijn, bleef ik goed doorstappen, we stopten zelfs even aan de rivier. Het was ook grappig onderweg omdat Paradis en meneer Erik waren gevallen.

Om even terug tot rust te komen tijdens de wandeling, hebben we nog een spelletje UNO gespeeld. Nog even doorstappen en we kwamen terug aan bij de parkeerplaats. Toch was het wandelen niet voorbij, onze dagelijkse wandeling naar de slaapplaats stond nog voor de boeg.

Daarna ben ik met meneer Tim Benjamin naar de stad gegaan voor wat chips en drinken, de namiddag sloten we leuk af met een potje voetbal.

Het avondeten was een lekker groot omelet, jammer dat ik dit niet proefde door mijn verstopte neus.

Btw Ik mis mijn mama, papa, wc, douche en bed.

Elke ochtend wordt het een beetje moeilijker om op te staan. De moeheid en de koude zorgen ervoor dat ik zo lang mogelijk in mijn slaapzak wil blijven. Pas wanneer ik echt wakker ben, krijg ik zin om naar de refuge van Wim te stappen om te ontbijten. Er is echter een probleem: het zuurdesembrood smaakt me elke dag minder. De verse thee met een flinke lepel honing maakt veel goed. Na het ontbijt gingen we weer naar beneden om een spelletje te spelen. Ondertussen nam meneer Erik ons een voor een apart voor een persoonlijk portret. Het mijne werd gemaakt op de plek waar we ons eigen basketbalspel uitvonden: aan de zijkant van onze slaapschuur staat een oude drinkbak voor de paarden, gekapt uit een grote steen. De bedoeling is om van het verhoogje naast de schuur in de bak te gooien. Iedereen had er moeite mee maar mij lukte het al snel. Al belandde de bal ook wel vaak in de dakgoot. 

Na de platte rust ruim ik mijn zak op want morgen keren we al weer terug naar huis. Ik ben ondertussen heel moe, dus kijk er wel naar uit om terug te keren. Al zijn er toch veel dingen die ik hier ga missen. 

We gingen een laatste keer voetballen op het mooiste voetbalpleintje van de wereld: omringd door bergen en prachtig weer speelden we ons laatste potje ‘ballie’ van deze Jurareis. Daarna gingen we zwemmen in het stuwmeer. Ik was echter moe en had super veel honger, dus voor mij was het de activiteit teveel. Om 19u werden we in de pizzeria verwacht voor ons laatste avondmaal. Het was meteen ook het lekkerste: een stevig gevulde pizza met burata in het midden. De dreigende wolken zorgden ervoor dat we moesten vertrekken maar dat was oké want iedereen was net klaar. Ik was stikop en moest toen nog de berg op. Als klap op de vuurpijl begon het onderweg te gieten. Maar voor ik het wist was ik boven, dankzij onze shortcut. Nu heb ik rust nodig. Ik kruip in mijn tent. Tot morgen, nu voor echt!

In mijn ondertussen al wat langere carrière in het onderwijs, heb ik me nog nooit zo veel leer-kracht gevoeld als de voorbije week. Ik heb mogen ervaren hoe onze jongeren elke dag opnieuw aan de slag gingen met grote en kleine uitdagingen. Ik kreeg de kans om hen te begeleiden, te coachen, feedback te geven maar bovenal met hen samen te leven. We zaten allemaal mijlenver uit onze comfortzone en moesten ons aanpassen aan vele veranderende omstandigheden.

Het buitenleven, de overweldigende natuur van de Jura, het lekkere bronwater, de kleine en wat grotere diertjes die we te zien kregen zorgden ervoor dat we ondergedompeld werden in een unieke ervaring. Het bracht ons rust, tijdens stressmomenten. We keken vol verwondering en drukten die ook uit. Zoals een leerling het mooi zei tijdens onze dropping: ‘We lopen hier precies in een sprookjesbos.’

Niet alles verliep even vlot, ergernissen leidden tot conflicten, scheldwoorden vlogen ons om de oren. Maar vele gesprekken later heeft iedereen stappen gezet om hier op een andere manier mee om te gaan. Ik zag jongeren die aanvoelden dat ze zelf even uit de situatie kunnen stappen, vooraleer het uit de hand loopt. De groep deed aan zelfreflectie wanneer ze beseften dat ze soms te ver gingen. Of ze dachten creatief en positief na over een andere aanpak.

Natuurlijk deed ik dit niet alleen. Samen met meneer Benjamin en meneer Tim vormden we een sterk team om alles mee in goede banen te leiden. Ik heb mogen ervaren wat echte collegialiteit betekent. Nooit voelde ik me alleen, samen stonden we sterk. Daarnaast waren er meneer Jan en Wim, die ons op hun eigen rustige manier hielpen en begeleiden. En op het thuisfront meneer directeur en de andere collega’s die alles mee volgden en supporterden voor elke kleine en grote stap die we mochten zetten.

Ik heb net van elke leerling een fotoportret bewerkt. Een foto genomen rondom de schuur waar we verbleven. Zeven jongeren, op een keerpunt in hun leven. Ze stralen jeugdigheid en kracht uit. Hoopvol kijkend naar wat hen nog te wachten staat.

Dit alles geeft me een blij en dankbaar gevoel. Blij omdat ik mocht ervaren wat de kracht is van echt leren. Dankbaar omdat deze jongeren en hun ouders/begeleiders ons het vertrouwen gaven om dit avontuur te ondernemen. Ponton43 heeft dit jaar een stukje geschiedenis geschreven. Deze Jura-expeditie krijgt daarin een ereplaats!

De reis naar de Jura was voor velen onder ons een sprong in het onbekende. De lege schuur die een week lang onze slaapplek zou worden was de eerste dag slechts een kale ruimte die de verbeelding nog niet gevuld kreeg. Het avondmaal na de lange heenrit een schakering van onbekende ingrediënten zoals linzen en tofu die de reislust van onze smaakpapillen op de proef stelde. Om maar te zwijgen van de afwezigheid van smartphones. Een week lang afgesneden worden van een wereld die onderworpen is aan de grillen van gekke miljardairs en ruziënde politici? Wat een opgave…

Maar, zoals Wim de eerste avond al zei; ‘alles went hier doorgaans redelijk snel’. En zo geschiedde. Behalve de temperatuur van het rivierwater bij de Cascade de la Queue de Cheval bleek niets onoverkomelijk. Stappentellers waren overbodig om te weten dat we dagelijks moeiteloos aan de gezondheidsnorm geraakten en de moeheid aan het eind van de lange dagen was zo overweldigend dat iedereen ‘s avonds smeekte om te mogen gaan slapen. Van alle verbazing die mij deze week te beurt viel, was dit wel de grootste.

Meermaals struinden we de kiezelstranden af, zoekend naar gladde keien om mee te kaatsen op het meer. Precies deze stenen staan symbool voor wat de voorbije week met ons heeft gedaan. Er was namelijk wrijving, veel wrijving. Ze was er bijna altijd en soms zorgde ze voor momenten die zo verhit raakten dat we moesten vluchten. Van elkaar, van onszelf, van de plek. Maar, van zodra het geschreeuw en gevloek voorbij waren en de stilte viel, begon de berg zelf te spreken. Want onze berg had een stem. De mont-à-voix. Ze riep ons terug en fluisterde dat alles goed komt. Dat de wrijving de scherpe kantjes zou vlakvijlen en ervoor zou zorgen dat we allemaal een beetje gladder worden aan de buitenkant, maar nog steeds even sterk binnenin. Zodat we vanaf nu bepaalde zaken van ons kunnen laten afglijden in plaats van koppig te zijn als een, welja, steen. De wetten van rots en water, we kennen ze ondertussen klakkeloos vanbuiten.

Persoonlijk hoogtepunt: de les aardrijkskunde vanop de Petit Montrond (+1534m).

Persoonlijk dieptepunt: het gesijpel van het water, de architect van de Jura, in de Grotte de la Pontoise (-60m).

Bedankt Josse, Jules, Paradis, Quinten, Thomas, Ilias, Ruben, Erik, Benjamin, Jan, Anton en Wim voor de onvergetelijke week.

Bedankt David, de collega’s en het netwerk om dit mee mogelijk te maken.

AMAI! Wat een week. Wat een dagen. Wat een nachten. Van zaterdag tot zaterdag. Aan de gezichten van velen kon ik zien dat ze dachten: 'waar beginnen die aan?' Gelukkig stond er een geweldig team klaar om onze leerlingen voor te bereiden op het avontuur van hun leven.

Een van mijn opdrachten was om de gemiddelde leeftijd van het begeleidende team wat naar beneden te halen. Toch heb ik samen met de leerlingen mogen ervaren wat voor geweldige, ervaren mensen meegingen naar de Franse Jura. Ik heb niet alleen gezien hoe rustgevend meneer Erik, Tim, Jan en Wim kunnen zijn, maar ook hun inlevingsvermogen in onze jonge gasten was een bron van inspiratie. Ja, de leerlingen hadden het soms moeilijk en ja, ze vonden ons niet altijd even redelijk. Toch heb ik van dichtbij een mooie groei mogen meemaken bij elk van hen: Josse, Jules, Thomas, Ilias, Paradis, Quinten en Ruben. DANKJEWEL voor jullie strijdlust om elke dag weer kilometers met mij af te leggen naar het ontbijt, de winkel, uitkijkpunten, voetbalvelden en nog veel meer. De fijne en minder fijne gesprekken die we samen hadden, maken jullie uniek. Ik ben er zeker van dat Ponton43 in de toekomst een plek is waar jullie altijd welkom zijn.

Mijn ervaring heeft me geleerd dat we allemaal wel eens een moeilijk moment meemaken, de ene wat vaker dan de andere. Maar de kunst om er de volgende dag weer te staan, heeft veel bij mij losgemaakt. Onze doortocht in Saint-Claude zorgde ervoor dat leerlingen aan mij kwamen vragen hoe ik mij voelde wanneer ik het even wat moeilijker had. Mijn grootste overwinning als opvoeder werd daar bereikt. Uit elke vervelende situatie kwamen we sterker tevoorschijn. Om het letterlijk te zeggen, het kostte bloed, zweet en tranen.

Het mooiste moment voor mij was tijdens het kringgesprek op dag 5. Meneer Erik stelde de vraag: 'waar zie je jezelf over 20 jaar?' Ook ik kwam aan de beurt. Met pijn in mijn hart moest ik vertellen dat ik me niet zag blijven werken op Ponton43, maar dat ik mijn jongensdroom ging waarmaken als politie-inspecteur. Dit zorgde voor gemengde reacties. Reacties waar ik de volgende dagen open over kon praten met iedereen die aanwezig was. Het was mooi om te zien hoe nieuwsgierig de leerlingen waren naar de keuze die ik heb gemaakt. Ik ga jullie daarom allemaal, één voor één, ontzettend hard missen. Wij zijn en zullen altijd 'de Jura-Boys' blijven.

Merci Tim en Erik, jullie hebben me zoveel geleerd.

Merci David voor deze geweldige kans.

Merci Jan en Wim voor jullie inspirerende feedback.

Merci leerlingen om er te zijn voor mij.